Waarderend Onderzoek: een simpele methode voor het vinden van effectieve oplossingen

Ben je positief ingesteld, maar heb je wel een lastig vraagstuk? Dan is Waarderend Onderzoek (beter bekend als ‘Appreciative Inquiry’) wellicht een geschikte methodiek om toe te passen in jouw situatie. Waarderend Onderzoek is een praktische interventie-methode, die midden jaren 80 door David Cooperrider en Suresh Srivastva is ontwikkeld. Zeker bij uitdagingen rondom gedragsverandering, is dit een geweldige manier om vanuit positieve invalshoek vernieuwing en verandering te realiseren.

De methode bestaat uit 5 stappen: verwoorden, verwonderen, verbeelden, vormgeven en verwezenlijken.

1. VERWOORDEN: formuleer een positief thema dat je wilt onderzoeken
Stap 1 van Waarderend Onderzoek is het beschrijven van een positief thema waarmee je aan de slag wilt. Door je aandacht te richten op wat je wilt bereiken (in plaats van hetgeen dat je wilt voorkomen), leg je de basis voor een positieve aanpak.

Ter illustratie: welke van de onderstaande vragen zorgt ervoor dat je enthousiast wordt om met ideeën te komen en betrekt je in positieve manier bij het onderwerp?

• Hoe kunnen het aantal klachten van onze klanten verminderen?
  of
• Hoe zorgen dat al onze klanten een grote glimlach op hun gezicht krijgen van onze dienstverlening?
  (Of ‘Hoe zorgen we voor blije klanten?’)

2. VERWONDEREN: Waardeer wat goed gaat 
In elke (probleem)situatie zijn positieve aspecten te vinden. Ga op zoek naar deze ‘lichtpuntjes’ en je zult startpunten ontdekken waarmee je de oplossing kunt vormgeven.

Is het lastig om iets positiefs te vinden? Dan is er een simpel trucje dat je kunt gebruiken om toch inzichtelijk te maken wat mensen waarderen. Vraag betrokkenen om hun huidige situatie te beoordelen. Laat ze hiervoor een cijfer geven tussen de 1 en 10. 1 is de slechtst denkbare situatie, en 10 is de ideale situatie waarin alles perfect is. Gebruik het cijfer als uitgangspunt om een constructief gesprek te voeren. Praat over wat er goed gaat (“Wat werkt er al goed?“, “Wanneer had je de hoogste score, en waar kwam dit door?“, “Je hebt je huidige situatie een 5 gegeven, wat maakt het een 5 en niet een 4?“).

Als laatste kun je langzaam beginnen met het verkennen van de ‘verbeeld’-fase, door te vragen hoe de score verbeterd zou kunnen worden. (“Hoe kunnen we jouw 5 naar een 6 of een 7 krijgen?“)

3. VERBEELDEN: Schets een beeld van de gedroomde situatie
Het hebben van een gedeelde droom (of visie) is een krachtige manier om de neuzen dezelfde kant op te krijgen en draagvlak te creëren voor verandering. De Verbeeld-fase leent zich perfect voor creatieve sessies om gezamenlijk een punt op de horizon te zetten. Laat deelnemers een toekomstscenario vormgeven op basis van eigen positieve ervaringen.

Zet deelnemers aan het denken met vragen zoals; Hoe zou de toekomst eruitzien als jouw beste ervaringen uit het verleden zich zouden vermenigvuldigen? Hoe zou de ideale situatie eruitzien? Wat zou je trots of gelukkig maken? Wat geeft je energie? Hoe zou het voelen als deze situatie werkelijkheid zou worden? Wat zou dit voor je betekenen?

Daag deelnemers uit om hun ideale toekomstbeeld concreet en helder te omschrijven.

4. VORMGEVEN: Onderzoek & bepaal de succesfactoren
De fase van het vormgeven draait om het uitstippelen van een routekaart naar de ideale toekomst.

In deze fase bepaal je wat er moet gebeuren om de droom werkelijkheid te maken. Vaak zijn kleine concrete stappen al voldoende om de eerste resultaten te behalen en zichtbaar te maken

Wat is er nodig om het gewenste doel te bereiken? Wat moeten we hiervoor doen? Wat hebben we hiervoor nodig? Wat moet er gebeuren? Wat is de eerste stap die we kunnen zetten om dichter bij ons doel te komen?

5. VERWEZENLIJKEN: Doen, leren en aanpassen
De laatste stap in het proces draait om het toepassen van de ideeën en het continu blijven verbeteren van de nieuwe aanpak. Pas tijdens het uitvoeren van je plan gerust onderdelen aan of voeg nieuwe dingen toe als dit je helpt om dichter bij de ideale situatie te komen.

Wat werkt? Wat kunnen we hiervan leren? Wat levert een positieve bijdrage? Wat helpt om een stap verder te komen?

Dit artikel is een vertaling van een eerder verschenen Engels artikel op onze site. Het originele artikel is geschreven met de hulp van Arjan van Vembde, een specialist op het gebied van Waarderend Onderzoek (Appreciative Inquiry). Als je meer wilt weten over Waarderend Onderzoek is het aan te raden om zijn boek te lezen over dit onderwerp: ‘Werken Vanuit Kracht‘)

Twee methodes die erg op Waarderend Onderzoek lijken zijn Positive Deviance en Solutions-Focused thinking.