Het snoeksyndroom
Interessante inzichten komen soms uit onverwachte hoek. Heb jij jezelf of je organisatie weleens vergeleken met een snoek? Er bestaat een goede kans dat ook jij lijdt aan het snoeksyndroom.
Meer dan honderd jaar geleden voerde de Duitse dierkundige Karl Möbius een ietwat wreed, maar bijzonder interessant, experiment uit. Hij plaatste een nietsvermoedende snoek in een grote glazen bak met water. Tot zover niets aan de hand. Vervolgens installeerde Möbius een glazen schot in het midden van het aquarium, om tot slot een aantal witvisjes bij de snoek in het aquarium te plaatsen.
De snoek kon zijn geluk niet op. Helaas voor de snoek was de onderzoeker vriendelijker voor de witvisjes dan voor de roofvis. Hij had de lekkere hapjes namelijk geplaatst in het deel van het aquarium dat door het glazen paneel werd afgeschermd van de snoek. Omdat een snoek in het wild geen rekening hoeft te houden met glazen platen, stortte de vis zich vol overgave op zijn prooi. Met als gevolg: een flinke klap tegen het glas, en een pijnlijke neus.
De arme snoek begreep er niets van en probeerde keer op keer het smakelijke visje (dat zich toch duidelijk binnen bereik leek te bevinden) te verschalken. Elke keer klapte de snoek hard tegen het glazen paneel aan. Vele pijnlijke pogingen later (en waarschijnlijk met een enorme hoofdpijn) gaf de snoek op. Hij stopte zijn verwoede pogingen om een visje te pakken te krijgen. De snoek had geleerd dat het aanvallen van de witvissen in zijn nabijheid zinloos was. Sterker nog, hij associeerde het aanvallen van witvisjes inmiddels met pijn.
Nu kwam Möbius opnieuw in actie. Hij verwijderde het schot dat de snoek zo’n parten had gespeeld. Hoewel nu niets de snoek meer in de weg stond om zijn buikje te vullen met een paar heerlijke visjes, bleef de roofvis de witvissen stug negeren. De reden om niet aan te vallen was weg, maar de roofvis bleef handelen (of liever: niet handelen) alsof de belemmering nog steeds aanwezig was.
Möbius had mededogen met de snoek die het jagen was verleerd, en voerde het arme dier met de hand. Andere onderzoekers die het experiment in de loop der jaren hebben herhaald waren minder barmhartig. Zij keken toe hoe de eens machtige roofvis letterlijk stierf van de honger, terwijl prooivisjes rond zijn kop dartelden.
Lijd ik ook aan het snoeksyndroom?
Het is eenvoudig om te denken dat wij slimmer zijn dat een eenvoudige snoek. Wij laten een paar slechte ervaringen ons natuurlijk niet voor eeuwig uit het veld slaan. Maar is dat wel zo? Veel organisaties vertonen opvallend snoek-achtig gedrag. Van veel gewoontes, regels en procedures zijn we al lang vergeten waarom we er ooit mee begonnen. Hoe vaak vraag je jezelf af of vaste patronen en gebruikelijke werkwijzen nog wel de beste aanpak zijn?
Met name managers doen er goed aan zichzelf zo nu en dan eens af te vragen ‘Lijd ik aan het snoeksyndroom?’ Stel jezelf de vraag ‘Waarom doen we dit altijd op deze manier?’ en ‘Zijn de redenen waarom we hiermee begonnen zijn nog steeds valide?’
Laat het lijden van de arme snoek uit het verhaal niet voor niets zijn geweest. Trek er een les uit en stel ‘vanzelfsprekende’ regels zo nu en dan eens ter discussie. Als er nog steeds goede redenen zijn om dingen op een bepaalde manier te blijven doen; ga er dan gerust mee door. Maar wees niet verbaasd als blijkt dat regels en procedures die ooit verstandig waren, inmiddels hopeloos achterhaald zijn en meer kwaad doen dan goed. Trek je conclusies en schrap de achterhaalde regels of pas ze aan. De hele organisatie zal je dankbaar zijn.
Vertonen jij of je afdeling snoekachtige trekjes? Of ken je mensen in je omgeving die zich gevaarlijk snoekachtig gedragen?
Je weet nu wat je te doen staat.
Flickr Creative Commons Image via Bas Kers.
Leuk artikel?
Als je dit artikel met plezier hebt gelezen, vergeet dan niet het met je netwerk te delen. Tweet, Like of Share en laat ook de mensen in je netwerk hun voordeel doen met dit artikel.
.
Andere artikelen die je wellicht zullen interesseren:
.
