Het Spookleger: creatieve illusies tijdens de Tweede Wereldoorlog

Creativiteit in oorlogstijd

In oorlogstijd worden vaak creatieve oplossingen bedacht. Het merendeel van deze uitvindingen is natuurlijk afschuwelijk. Maar gelukkig zijn er tussen de vele oorlogsuitvindingen ook sympathieke ideeën te vinden. Slimme oplossingen waar we iets van kunnen leren. Een prachtig voorbeeld hiervan is het Spookleger. Een waanzinnig verhaal over een levensgevaarlijke, absurde missie die plaats heeft gevonden tijdens de Tweede Wereldoorlog en die meer dan 40 jaar geheim is gehouden.

Soms is creativiteit een kwestie van leven of dood

Elk type organisatie heeft te maken met complexe problemen die opgelost moeten worden. Voor weinig organisaties staat echter zoveel op het spel als voor een leger in oorlogstijd. Waar bij de meeste organisaties een probleem alleen een hoop geld kost, staan bij militaire operaties mensenlevens op het spel. Legereenheden is er dus nogal wat aan gelegen om slimme oplossingen te bedenken.

Een geweldig voorbeeld van een creatieve oplossing in oorlogstijd is het Spookleger, dat tijdens de Tweede Wereldoorlog de geallieerden aan de overwinning hielp.

De juiste vraag

De Amerikanen wisten dat een enorme troepenmacht van het Duitse leger hen stond op te wachten. En hoe kom je voorbij het vijandelijke leger zonder enorme verliezen te lijden? Bij het Amerikaanse leger realiseerde men zich dat brute kracht in dit geval niet voldoende zou zijn. Een gewapende confrontatie zou veel mensenlevens kosten. Deze situatie vroeg om een creatieve oplossing. Gelukkig waren bij de Amerikanen slimmeriken die het belang begrepen van een goede ‘Hoe Kunnen We’-vraag (of HKW-vraag). Een voor de hand liggende vraag zou in dit geval zijn: “Hoe kunnen we de enorme troepenmacht verslaan in een gevecht?” Maar met voor de hand liggende vragen kom je meestal niet tot creatieve oplossingen. De Amerikanen stelden een andere vraag. Zij focusten op de alternatieve vraag “Hoe kunnen we het Duitse leger weglokken?” Deze focus inspireerde de Amerikanen tot een briljant plan:

Het Spookleger

De Amerikanen besloten gebruik te maken van doortrapte misleiding: ze zouden de Duitsers doen geloven dat op een andere plek een enorme troepenmacht op de been was. Hiervoor werd een speciale divisie in het leven geroepen: het Spookleger.

Het Spookleger, officieel bekend als ‘the 23rd Headquarters Special Troops’, was een elite-eenheid binnen het Amerikaanse leger, die opereerde tussen 1944 en 1945. De geheime missie van de eenheid was om het Duitse leger van onjuiste informatie te voorzien over de kracht, grootte en locatie van de Amerikaanse troepen. De belangrijkste wapens die zij tot hun beschikking hadden? Opblaasbare tanks, rubberen vliegtuigen, acteerwerk en geluidseffecten…

Nep-konvooien, spook-eenheden en namaak-radiostations werden gecreëerd om verwarring te zaaien bij het Duitse leger. Het belangrijkste doel: de (reserve)troepen van de tegenstander verspreiden, verzwakken, en weglokken van de daadwerkelijke locatie van de Amerikaanse grondtroepen. Door de Duitse troepen weg te lokken van de plaats waar het Amerikaanse leger wilde oprukken, konden de geallieerden doorstomen zonder dat zij in een hevig gevecht terechtkwamen. Hoewel het Spookleger bestond uit slechts 1100 soldaten, lieten ze de vijand geloven dat ze met 30.000 man waren.

Visuele illusies

In plaats van zich te verstoppen voor de vijand, was het juist de taak van het Spookleger om de aandacht op zich te vestigen. Het Spookleger had een “rondtrekkende theatershow”, met tijdelijke ‘optredens’ voor de vijand. Kort na aankomst verdwenen ze vervolgens, als een spook, weer in de nacht. De tegenstander in verwarring achterlatend.

De soldaten van het Spookleger hadden opblaasbare tanks, jeeps, vrachtauto’s en vliegtuigen tot hun beschikking. Ze konden hele luchtmachttroepen (compleet met nep-waslijntjes), motorparkeerplaatsen, en tankformaties opbouwen in slechts een paar uur tijd.

Over elk detail was nagedacht. Er werden bulldozers ingezet om de sporen van rupsbanden na te bootsen, er lagen nephulzen naast dummy tanks en de lokvoertuigen waren slecht gecamoufleerd zodat vijandelijke vliegtuigen ze makkelijk zouden ontdekken. Hiernaast werden er zo nu en dan ook echte tanks tussen de dummies neergezet, waardoor de nepvoertuigen in de achtergrond nog realistischer overkwamen. Leden van het Spookleger wekten de indruk dat ze met een groot konvooi waren. In werkelijkheid reden ze echter continu rondjes in dezelfde voertuigen. Door steeds twee soldaten zichtbaar achterin te zetten, creëerden ze de illusie dat er grote hoeveelheden soldaten voorbij trokken.

Geluidseffecten

Het visuele bedrog was niet de enige manier om de vijand voor de gek te houden. Het Spookleger speelde ook geluidsopnames af (van rollende rupsbanden en schreeuwende soldaten) om de suggestie te wekken van naderende troepen. De geluiden waren opgenomen in Fort Knox. Door gebruik te maken van versterkers en enorme luidsprekers, werd ervoor gezorgd dat de geluiden zelfs 24 kilometer verderop nog duidelijk hoorbaar waren.

Naast dit “sonische bedrog”, maakte het Spookleger ook namaakradio. Acteurs deden zich voor als radio-omroepers van andere eenheden, om zo de verkeerde coördinaten en plannen door te spelen aan de Duitsers. Verkleed als hoge Amerikaanse officieren bezochten de acteurs bovendien nabij gelegen dorpjes, met de bedoeling om gezien en gehoord te worden. Door hardop hun ‘plannen’ te bespreken hoopten de acteurs achtergebleven vijandelijke spionnen te voorzien van foutieve informatie.

Niet alleen de werkzaamheden maar ook de samenstelling van het Spookleger was bijzonder. Het merendeel van de eenheid bestond uit jonge creatieven, die van de kunstacademie of uit de reclame kwamen.

Het Spookleger heeft in totaal 20 levensgevaarlijke operaties uitgevoerd in Frankrijk, België, Luxemburg en Duitsland. Vaak zaten ze vlakbij de daadwerkelijke vuurlinies. Het werk van het Spookleger is enorm effectief geweest. De schatting is dat het Spookleger, met haar illusies, de levens van tienduizenden soldaten heeft gered.

Wat kunnen we van het Spookleger leren?

In situaties waar de belangen enorm groot zijn wordt niet altijd gedacht aan creativiteit. Nadenken over creatieve oplossingen wordt al snel gezien als frivool. Als iets waar geen tijd voor is. Toch kunnen juist in situaties waar veel op het spel staat creatieve oplossingen uitkomst bieden. Heb je een groot probleem? Neem dan de tijd om met je team creatief na te denken over de uitdaging. Samen nadenken over de juiste focusvraag betaalt zich dubbel en dwars terug. Heb je eenmaal een prikkelende “Hoe kunnen we”-vraag? Dan is het tijd om zoveel mogelijk originele oplossingen te bedenken. Hoe meer ideeën je bedenkt, hoe beter.

Hoewel het Spookleger bestond uit creatievelingen als kunstenaars, reclamemakers en architecten, kan met de juiste technieken elk team tot creatieve oplossingen komen. Door gebruik te maken van creatieve denktechnieken en een gedegen proces, kan voor elke uitdaging een verrassende aanpak worden ontwikkeld.

 

Ben je benieuwd hoe je met jouw team voor elke uitdaging een creatieve oplossing kunt ontwikkelen? Neem dan contact met ons op voor een incompany training Creatief Problemen Oplossen. In deze training leren we je om je uitdaging snel te analyseren, een scherpe focusvraag te formuleren en écht verrassende oplossingen te genereren.

 

Liever eerst nog wat nagenieten van de genialiteit van het Spookleger? Hieronder kun je de trailer vinden van de documentaire die over de eenheid is gemaakt.

 

Foto: Rick Beyer/Hatcher Graduate Library

Op de hoogte blijven? Schrijf je nu in

Laat hier je naam en e-mailadres achter.


We zullen je via dit e-mailadres op de hoogte houden van onze nieuwste artikelen.
Recommended Posts

Leave a Comment

Start typing and press Enter to search

Hoe los je een probleem op met behulp van deskundigen? Don't ask experts to solve your problembrainstorm-hack