15 Ingrediënten voor een succesvolle brainstormsessie

In vrijwel elke organisatie wordt ‘gebrainstormd’. Toch gaat dit lang niet altijd goed. Bij veel brainstormsessies zie je wel veel geeltjes aan de muur hangen, maar moet je goed zoeken om creatieve ideeën (of vrolijke gezichten) te vinden. Dat is zonde. Een slecht georganiseerde brainstormsessie kan veel kwaad bloed zetten.

Een slechte, stuurloze brainstormsessie – waar niets uit voorkomt en niets mee gebeurt – is zonde van ieders tijd en energie. Los van de tijdverspilling, kan het ook flinke nadelige gevolgen hebben. Wanneer mensen het gevoel krijgen dat ze hun tijd verdoen, dat er niet naar ze geluisterd wordt of dat er geen schot in de zaak zit, kan het enthousiasme van deelnemers omslaan in negativiteit. Het gevolg: gedemotiveerde werknemers die cynisch zijn over vernieuwing en bij elke verandering in de weerstandmodus gaan…   

Gelukkig is dit scenario eenvoudig te voorkomen. Er zijn simpele manieren om de creativiteit, productiviteit en energie van je brainstormsessie te vergroten. In dit artikel zal ik 15 tips delen waarmee je jouw brainstormsessies tot een succes kunt maken.

1. Stel de juiste vraag
Vragen zetten aan tot denken en prikkelen onze creativiteit. Daarom is het belangrijk om voorafgaand aan je brainstorm voldoende tijd te besteden aan het scherp krijgen van je focusvraag; de vraag waar je creatief over na wilt denken. Het beste kun je je uitdaging formuleren als een ‘Hoe kunnen we…’ vraag. Wees hierbij specifiek, maar houd je vraag simpel. Vermijd jargon en abstracte woorden. Het is veel makkelijker om ideeën te bedenken voor een eenvoudige vraag.

Benieuwd hoe je een goede vraag formuleert? Lees dan dit artikel met 5 tips voor een scherpe focusvraag.

2. Stel een divers team samen
De klassieke brainstormsessie houd je het beste met één of meerdere kleine groepjes van 6 tot 8 deelnemers. Hierbij is het vooral belangrijk dat je een gevarieerde mix samenstelt: man, vrouw, jong, oud, ervaren, onervaren etc. Diversiteit stimuleert creativiteit.

3. Nodig een buitenstaander uit
De Amerikaanse filosoof Daniel Clement Dennett verwoorde het al eens mooi: Wat je kunt bedenken hangt af van wat je weet. Naast experts die alles over je onderwerp weten, is het daarom soms juist ook heel waardevol om buitenstaanders met andere ervaringen en kennis uit te nodigen.

Wees niet bang om een paar ongebruikelijke deelnemers toe te voegen aan je brainstormsessie. Denk aan iemand van een andere afdeling, een leverancier, een klant of de secretaresse. Juist de mensen die niets van het onderwerp af weten en er ver vanaf staan, kunnen met verrassende nieuwe perspectieven komen. Het zijn vaak deze mensen die de ‘kinderlijke vragen’ stellen en rare suggesties opperen die je brainstormsessie een flinke creatieve impuls kunnen geven.

4. Zorg voor groen licht
Ideeën waar niets mee gebeurt zijn waardeloos. Zorg daarom van tevoren dat je toestemming hebt om met ideeën aan de slag te gaan. Er is niks frustrerender dan briljante ideeën die op de plank blijven liggen. Denk van tevoren na over wie er met de brainstormresultaten aan de slag gaat en reserveer tijd/geld voor het uitvoeren van de ideeën.

5. Begin met een Braindump
Vaak hebben deelnemers van tevoren al allerlei ideeën. Deze ideeën zijn over het algemeen niet zo origineel. Het zijn logische en niet bijster verrassende ideeën. Toch is het goed om deze ideeën te bespreken. Ik raad je daarom aan om je brainstorm te beginnen met een braindump, waarbij je alle ideeën ophaalt die mensen nu al hebben. Op deze manier voorkom je dat mensen gedurende de sessie continue hun stokpaardjes van stal halen.

6. Brainstorm in stilte
Volgens onderzoek is tijdens traditionele brainstorms 60 tot 75% van de tijd slechts een klein deel van de deelnemers aan het woord. Voorkom deze ongelijkheid in communicatie en houd hier rekening mee tijdens je sessie. Gebruik ‘brainwriting‘ en werk in duo’s om te voorkomen dat de ‘schreeuwers’ de sessie overstemmen.

7. Gebruik Denktechnieken
Je wilt natuurlijk niet met saaie voorspelbare ideeën eindigen. Om tot frisse en nieuwe ideeën te komen is het daarom verstandig om gebruik te maken van creatieve denktechnieken. Dit zijn technieken die je prikkelen om met verrassende ideeën te komen.

Wij hebben software ontwikkeld die je kan helpen bij het vinden van de juiste creatieve denktechnieken (en die ook het ‘digitaliseren van ideeën’ uit handen neemt). Kijk op www.brightstorming.com voor meer informatie.

8. Stel je oordeel uit
Creatief denken en kritisch denken moet je van elkaar scheiden. Het zijn aparte fases. Tijdens de evaluatie-fase heb je nog voldoende tijd om de nadelen en gevaren van een idee aan te wijzen. Vraag deelnemers daarom om hun ‘ja-maar’ opmerkingen en overige kritiek voor zich te houden tot na de creatieve fase.

9. Maak het leuk
Probeer je sessie luchtig te houden, ook al denk je na over een bloedserieus onderwerp. Stimuleer gekke ideeën en zorg voor een speelse sfeer. Deelnemers zijn dan veel eerder geneigd om open te staan voor creatieve ideeën. Mensen die plezier hebben en ‘spelen’ zijn immers veel creatiever. Stimuleer daarom het delen van ‘gekke ideeën’ en zorg voor een veilige sfeer waarin mensen elkaars ideeën niet afschieten.

10. Schrijf elk idee op
Elk idee is waardevol. Zorg daarom dat je elk idee apart opschrijft. Bewaar elke suggestie. Ook de gelijksoortige, rare, illegale en onmogelijke ideeën. Het kan namelijk best zijn dat na afloop deze gekke ideeën helemaal zo gek nog niet waren!

Het komt vaak voor dat mensen in hun enthousiasme – of tijdens een discussie – vergeten om hun geniale ideeën te noteren. Je kunt nooit alle ideeën onthouden, dus benadruk dat deelnemers alles opschrijven. Zo kunnen na afloop alle ideeën nog geraadpleegd worden.

11. Gebruik ideeën als springplank
Het is makkelijker om een gek idee te temmen, dan om een saai idee spannend te maken. Stimuleer daarom deelnemers om met gekke ideeën te komen tijdens de brainstormsessie. 
Het zijn vaak de belachelijke, onnozele, onmogelijke en illegale suggesties die leiden tot originele invalshoeken en briljante ideeën.

Lees hier hoe je deelnemers stimuleert om met gekke ideeën te komen en lees dit artikel over de vraag hoe je van een gek idee een realistisch idee kunt maken.

12. Ga voor kwantiteit
Zoals Linus Pauling ooit zei: “De beste manier om een goed idee te bedenken is door heel veel ideeën te bedenken.” Bij creativiteit draait het om kwantiteit. Zorg daarom dat je eindigt met een grote berg ideeën. 

Daag deelnemers uit om zoveel mogelijk ideeën te bedenken. De eerste ideeën die je bedenkt zijn vaak ideeën die voor de hand liggen. Hoe meer ideeën je bedenkt hoe origineler ze worden. De kans dat je iets briljants bedenkt wordt zo steeds groter.

Tip: stimuleer deelnemers om te denken in variaties (verschillende varianten van het idee) en alternatieven (hele nieuwe ideeën).

13. Hou je aandacht bij het onderwerp
Als de wilde ideeën je om de oren vliegen, is het makkelijk om je te laten meeslepen. Laat je niet afleiden. Blijf gefocust op de uitdaging. Hang de focusvraag zichtbaar voor iedereen op in de ruimte waar je brainstormt.  Zo wordt iedereen continu herinnerd aan het onderwerp van de bijeenkomst. Zijn deelnemers in hun enthousiasme een idee aan het onderzoeken dat niet relevant is voor de uitdaging? Geen probleem: noteer het briljante idee, benadruk het doel van de bijeenkomst en breng iedereen terug naar de hoofdvraag van de sessie.

14. Evalueer als een creatief
Pas op dat deelnemers na de brainstormsessie niet veranderden in conservatievelingen. Het is verleidelijk om voor veilige en makkelijke opties te kiezen, maar je hebt geen brainstorm georganiseerd om met voorspelbare ideeën te eindigen…

Uiteraard ben je op zoek naar die ‘outside the box’ ideeën. Sta hier dus ook bij stil tijdens de evaluatie. Onderzoek na afloop de wilde ideeën. Onderzoek hoe je deze spannende suggesties kunt laten werken. Kun je ze veranderen of aanpassen tot realistische ideeën? (Uiteraard zonder het spannende karakter van het idee uit het oog te verliezen.) Of kun je misschien een principe destilleren, dat je ook op een andere (eenvoudigere) manier kunt bereiken?

Er zal vast ook ‘laaghangend fruit’ tussen de ideeën zitten. Goede en simpele ideeën die je direct kan uitvoeren. Dit zijn ideeën waarvan iedereen het erover eens is dat ze moeten worden uitgevoerd. Bespreek met de groep wie er met deze ideeën aan de slag gaat en wie wat gaat doen.

15. Denk na over de volgende stappen
Het bedenken van ideeën is slechts het begin. Met een goed idee ben je er nog niet. De volgende stap is nadenken over hoe je het gekozen idee gaat realiseren. Wat heb je nodig? Wie is er verantwoordelijk voor welke stap?

Maak een lijst met vervolgstappen, maak je idee tastbaar (bouw een prototype), test je aannames en denk na over wat er nodig is om het idee een stap verder te brengen.