10 tips voor het creatief oplossen van problemen
Het oplossen van lastige problemen hoeft geen lijdensweg te zijn. Houd deze 10 tips in gedachten en het oplossen van problemen wordt een fluitje van een cent…
1. Zoek de oorzaak van je probleem
Pogingen om een probleem op te lossen dat je niet goed begrijpt, zullen meestal op niets uitlopen. Onderzoek dus, vóór je op zoek gaat naar oplossingen, wat er nu eigenlijk aan de hand is. Is het probleem dat je constateert wel echt het euvel waar je je op moet richten? Of is het enkel een symptoom van een dieperliggend probleem…
Een eenvoudige techniek om snel de meest waarschijnlijke oorzaken op een rij te zetten is de 5x Waarom Methode. Door jezelf 5 keer achter elkaar de vraag te stellen ‘Waarom is dit het geval?’ ontdek je al snel wat de onderliggende oorzaken van een probleem zijn. En weet je eenmaal wat het is dat de ellende veroorzaakt, dan kun je een passende vraagstelling formuleren.
2. Stel de juiste vraag
Elk probleem is op te lossen. Maar alleen als je de juiste vragen stelt kom je tot echt bijzondere oplossingen. Hoe je een uitdaging definieert bepaalt in grote mate in welke hoek je op zoek zult gaan naar oplossingen. Neem dus de tijd om zorgvuldig je uitdaging te formuleren. Herformuleer je vraag bovendien een paar keer en experimenteer met meerdere vragen. Onderzoek verschillende manieren om je uitdaging te benaderen en kijk wat de meest interessante ideeën oplevert.
Zorg er bovendien voor dat je vraag helder, positief, actiegericht en specifiek is. En richt je op één onderwerp tegelijk. Om te controleren of je vraag scherp genoeg is kun je onze ‘focus checklist’ raadplegen: https://hatrabbits.com/focus-checklist/
3. Betrek de verschillende belanghebbenden
Als je eenmaal een heldere vraagstelling hebt geformuleerd, is het tijd om ideeën te genereren. Je staat er gelukkig niet alleen voor. De meeste problemen hebben diverse belanghebbenden. Laat je na om deze ‘stakeholders’ te betrekken bij het genereren van ideeën dan kun je daar later flink spijt van krijgen. Doorgaans zul je verschillende belanghebbenden nodig hebben om van je oplossing een succes te maken. Het is wel zo handig als de mensen die je nodig hebt voor het implementeren van je briljante oplossing ook achter het plan staan. Als mensen het gevoel hebben dat ze niet voldoende betrokken zijn bij een plan, zullen ze niet staan te trappelen om mee te werken aan de uitvoering ervan. Sterker nog, je loopt de kans dat men het plan actief zal tegenwerken.
Probeer het probleem dus niet in je eentje op te lossen. Vraag jezelf af wie nog meer last heeft van het probleem en vraag hen om mee te denken over een oplossing. Betrek belanghebbenden zo vroeg mogelijk in het proces.
4. Verander je perspectief
Het bedenken van oplossingen is niet zo moeilijk. Het genereren van oplossingen waar alle betrokkenen blij mee zijn is echter andere koek. ‘Botte-bijl’ oplossingen zijn soms prima om op korte termijn een ramp te voorkomen, maar uiteindelijk zul je op zoek moeten naar elegante oplossingen.
Elegante oplossingen zijn slimme (en doorgaans ongebruikelijke) ideeën waarmee een probleem kan worden opgelost zonder (of met zo min mogelijk) nadelen. Om dit soort oplossingen te vinden is ‘logisch denken’ niet voldoende. Je zult je creativiteit moeten gebruiken. Je zult vanuit een andere hoek naar je probleem moeten kijken. Denktechnieken kunnen je hierbij helpen.
Vraag jezelf bijvoorbeeld eens af hoe een tot-de-verbeelding-sprekende beroemdheid jouw situatie zou aanpakken. Hij of zij zou waarschijnlijk anders handelen dan jij. Wat kun je van deze fictieve aanpak leren?
5. Ga voor kwantiteit
Probeer de verleiding te weerstaan om te stoppen bij je eerste goede idee. Je idee kan best uitstekend zijn, maar er is altijd een beter idee. Hoe meer ideeën je bedenkt, hoe groter de kans dat je een briljante oplossing vindt. De eerste ideeën die je bedenkt zijn vaak logisch (en een tikkeltje saai). Ga door en je zult merken dat latere ideeën veel ongebruikelijker zijn. Hoe vreemder de ideeën worden, hoe origineler. Het zal je niet verbazen dat je de meest briljante oplossingen vindt tussen de meest ongebruikelijke ideeën.
6. Omarm gekkigheid
Ongebruikelijke (vreemde) ideeën kunnen niet alleen heel effectief zijn, ze kunnen ook briljante nieuwe inzichten opleveren. Wees dan ook niet bang om gekke ideeën voor te stellen. In het ergste geval valt er iets te lachen. In het beste geval inspireert jouw ‘gekke’ idee iemand tot een geniale oplossing waar tot dan toe nog niemand aan had gedacht. Accepteer dat elk idee waardevol is. Zelfs al is het totaal onrealistisch als oplossing, dan nog is het een bruikbare bron van inspiratie. Gekke ideeën zijn nu eenmaal inspirerender dan saaie.
7. Zoek positieve uitzonderingen
Vaak bestaat er al (een deel van) een oplossing voor je probleem. Je hoeft het alleen nog maar te vinden. Stel jezelf de vraag: zijn er situaties waarin dit probleem zich niet voordoet? Door positieve uitzonderingen te identificeren verzamel je informatie die je kunt gebruiken bij het oplossen van je probleem. Door te kopiëren wat de positieve uitzonderingen onderscheidt kun je zelfs problemen oplossen die je niet helemaal begrijpt.
8. Maak vreemde combinaties
Creativiteit is het combineren van bestaande elementen om iets nieuws te creëren. Dat klinkt misschien een beetje vaag, maar het betekent eenvoudigweg dat je twee (of meer) zaken bij elkaar brengt zodat een nieuwe situatie ontstaat. Je kunt van alles combineren; technieken, materialen, processen, ideeën… Door dingen bij elkaar te brengen die niet bij elkaar lijken te passen kun je in korte tijd verrassende nieuwe ideeën bedenken.
Dwing jezelf bijvoorbeeld om de kenmerken van een willekeurig object te gebruiken als inspiratie voor het vinden van een oplossing. Het zet je op een nieuw, ‘onlogisch’ spoor en zal leiden tot ideeën die je anders nooit had bedacht. Hoe vreemder de combinatie, hoe krachtiger de techniek. Wanneer je bijvoorbeeld een probleem in een ziekenhuis probeert op te lossen, is het woord ‘eekhoorn’ inspirerender dan ‘zetpil’ of ‘bed’. Probeer meerdere vreemde combinaties uit en kijk welke je het meeste inspireren.
9. Neem afstand van je probleem
Onderzoek toont aan dat ‘psychologische afstand’ mensen in staat stelt om creatievere oplossingen te bedenken. Met andere woorden: hoe verder weg een probleem lijkt, hoe eenvoudiger het is op te lossen. Het is makkelijker om oplossingen te vinden voor het probleem van iemand anders dan om je eigen situatie creatief aan te pakken. Dit betekent gelukkig geenszins dat je reddeloos verloren bent bij het oplossen van eigen problemen. Je moet alleen je brein een beetje in de maling nemen…
Er zijn trucjes om mentale afstand tot je probleem te creëren. Je kunt jezelf bijvoorbeeld proberen voor te stellen hoe je over tien jaar zult terugkijken op deze situatie. Stel jezelf voor dat je vanuit de toekomst terugdenkt aan het probleem. Hoe heb je het ‘destijds’ opgelost? Welke acties heb je ondernomen?
Je toekomstige zelf om hulp vragen is één manier om wat afstand tot je probleem te creëren, maar er zijn meer manieren. Je kunt je bijvoorbeeld ook voorstellen dat het een probleem van iemand anders is. Hoe zou je het probleem oplossen als het niet jou, maar een dorpeling in een afgelegen Afrikaans dorpje dwars zat?
10. Bereid je voor op het ergste
Zelfs als je een briljant idee hebt bedacht om je probleem te verhelpen, kan het nog mis gaan. Implementatie is lastig en het uitvoeren van een idee is vaak ingewikkelder dan verwacht. Om verrassingen te voorkomen doe je er goed aan je voor te bereiden op mislukkingen. Stel je voor dat je terugkijkt op het project, jezelf realiserend dat het volledig geflopt is. Stel jezelf in dit gedachte-experiment de vraag ‘Wat ging er mis? Waarom lukte het niet?’
Je kunt jezelf deze pijnlijke vraag beter vooraf stellen, dan wanneer het te laat is. Wanneer je in kaart hebt gebracht wat er straks fout kan gaan, kun je voorzorgsmaatregelen nemen. Stel jezelf de vraag ‘Hoe kunnen we voorkomen dat deze dingen misgaan?’ Verscherp je aanvankelijke idee en pas je actieplan aan. Als je voorbereid bent op het ergste zal de implementatie een stuk soepeler verlopen.
Er valt natuurlijk nog veel meer te vertellen over de weg van probleem naar oplossing. HatRabbits helpt organisaties om complexe problemen op te lossen, maar we geven ook trainingen en zelfs een complete Leergang Innovatie. Tijdens deze leergang doorloop je als team alle fases van het innovatieproces.
Ben je benieuwd, of heb je een vraag? Schroom niet contact met ons op te nemen. Je kunt ons bereiken via hello@hatrabbits.com of 010-3070534.
